Pogłębiający się stale w latach trzydziestych kryzys gospodarczy powodował stopniową likwidację przedsiębiorstw, a te, które przetrwały, zmuszone były ograniczyć swoją produkcję. I producent i kupiec, chcąc pozbyć się towaru, musiał szukać klienta i w ostrej konkurencyjnej walce starć się o jego względy. Rzemieślnicy i drobni przemysłowcy musieli pogodzić się z takim stanem rzeczy i dostosować się do zmiennych warunków pracy i nowych możliwości. Kto prędzej to zrozumiał, ten wygrał.
W 1932 roku zorganizowano w Żninie Targi Pałuckie. Inicjatorem był ogrodnik - Jan Średziński. Była to impreza śmiała, dobrze obmyślana i konsekwentnie przeprowadzona. Swoje zadanie spełniła doskonale.
Odbywające się co dwa lata Targi gromadziły wystawców nie tylko z terenu Pałuk, stale się przy tym rozrastały. Organizowano je w ogrodach Bractwa Kurkowego przy ulicy 700-lecia. Prócz stoisk z eksponatami urządzano również rozrywki dla zwiedzających. Codziennie odbywał się koncert orkiestry, a wieczorem dancing. Urząd Pocztowy zainstalował publiczną rozmównicę telefoniczną i ekspozyturę pocztową z okolicznościowym datownikiem. W czasie trwania targów zostało zwołanych kilka zebrań i zjazdów powiatowych organizacji, zrzeszeń gospodarczych i rzemieślniczych oraz odbyła się wystawa bydła, koni i trzody chlewnej.
W roku 1936 zarząd Targów wyglądał następująco:
PREZES: KAZIMIERZ URBAŃSKI, dyrektor fabryki Motor Polski
ZASTĘPCA: FRANCISZEK KOPCZYŃSKI, kupiec zbożowy
SKARBNIK: STANISŁAW SOBOCIŃSKI, adwokat
SEKRETARZ: ERAZM JANKOWSKI, właściciel drogerii
CZŁONKOWIE:
MARIAN BROSS, adwokat i zastępca burmistrza
TEODOR JOACHIMOWSKI, starszy cechu rzeźnickiego
JAN ŚREDZIŃSKI, ogrodnik
ALFRED KRZYCKI, drukarz i wydawca
KAZIMIERA MLICKA, ziemianka z Obudna
IGNACY DUTKIEWICZ, mistrz stolarki
IGNACY NYKA, inżynier rolnictwa
W tymże roku wystawiali:
ROLNICTWO:
Dr HENRYK WUNSCHICK, Kaczkówko
EDWARD HR. PONIŃSKI, Kościelec, pow. Inowrocław
FRANCISZEK JANUCHOWSKI, Piotrkowice
MAJĘTNOŚĆ SOBIEJUCHY
JAN NAPIERAŁA, Czewujewo
KAROL UNRUG, Majątek Cerekwica
OGRODNICTWO:
STANISŁAW GŁOGOWSKI, Żnin
JÓZEF MARCINIAK, Żnin
JAN ŚREDZIŃSKI, Żnin
HODOWLA:
LUDWIK FRASZ, Żnin, wystawa kanarków
LUDWIK PALACZ, Polędzie, powiat Poznań
MARCIN REIBE, Nowa Wieś Pałucka
ŻMIJEWSKA, Gniezno
PRZEMYSŁ:
BRACIA MALAK, Fabryka Maszyn Rolniczych, Żnin
L. DORST, Bydgoszcz
DRUKARNIA POLSKA, SA Poznań
EKSPLOATACJA SOLI POTASOWYCH, Lwów
FASCINATA, Dr WINCENTY KOPS, Kraków
NEUMANN JAN I SYN, Margonin, powiat Chodzież
WACŁAW PAŹDZIERSKI, Bydgoszcz
JAN SZCZUREK, Poznań
SILESIA, HANS FRANCK, Katowice
SCHICHT - LEVER SA, Warszawa
TADEUSZ WIŚNIEWSKI, Gdynia
ZAKŁADY WYTWÓRCZE ALFREDA KRZYCKIEGO w Żninie
HANDEL:
EDMUND BŁOCHOWIAK, Żnin
CENTRALA NOWOŚĆ, Poznań
IGNACY DUTKIEWICZ, Żnin
MARIAN LEWANDOWICZ, Żnin
EDMUND LUŚNIEWSKI, Toruń
STARA DROGERIA ERAZM JANKOWSKI, Żnin
JÓZEF SIADAK, Żnin
STANISŁAW WAWRZANIAK, RESTAURACJA DWORCOWA, Żnin
RZEMIOSŁO:
CZESŁAW DERECH, Żnin
WACŁAW GRAJEWSKI, Żnin
IGNACY JUCHNIEWICZ, Żnin
MARIAN NAJMANOWICZ, Żnin
ROMAN NOWAKOWSKI, Janowiec Wielkopolski
ADAM RESZEWSKI, Żnin
ROMAN SMOROWSKI, Żnin
LUDWIK TOMCZAK, Żnin
FRANCISZEK WABICH, Żnin
PRZEMYSŁ DOMOWY I LUDOWY:
KÓŁKO WŁOŚCIANEK POWIATU ŻNIŃSKIEGO
KÓŁKO ZIEMIANEK POWIATU ŻNIŃSKIEGO
WANDA KOMENDZIŃSKA, Zakopane
RÓŻNE:
EKSPEDYCJA WYKOPALISK BISKUPIN
TOWARZYSTWO UBEZPIECZEŃ POLONIA Poznań
Targi Pałuckie w roku 1936 odbywały się w okresie Tygodnia Pałuk i Biskupina, celem którego było udostępnienie zwiedzania wykopalisk archeologicznych w Biskupinie. Liga Popierania Turystyki uzyskała 50% zniżki na przejazdy kolejowe do Żnina.
Ostatnie przed wybuchem II wojny światowej Targi Pałuckie odbyły się w roku 1938. We wrześniu 1938 roku na terenach targowych stacjonował Kutnowski Pułk Piechoty, były też one celem nalotów niemieckich.
Wojna przerwała tę śmiałą i gospodarczo uzasadnioną imprezę. Nie doczekali wolności niektórzy z jej organizatorów. W 1947 roku odżyła myśl reaktywowania Targów Pałuckich. Zaprojektowano wykorzystanie terenu pod budowę pawilonów przy ulicy Szkolnej (obecnie ośrodek campingowy), postulowano, by przenieść tam liczne, obszerne drewniane baraki dawnego Arbeitsdienstu. Zmiany polityczne i gospodarcze nie pozwoliły na zrealizowanie zamiaru.
Czy ta ciekawa i pożyteczna impreza przeszła już bezpowrotnie do historii? Czy nie można pomyśleć o jej reaktywowaniu? Targi Pałuckie wyrosły z potrzeby rozwoju gospodarczego w latach kryzysu. Dziś również mamy kryzys. Może znajdą się znów ludzie - kupcy, rzeźnicy, właściciele drogerii, którzy dostrzegą to, co dostrzegli ich poprzednicy sześćdziesiąt lat temu?
Pałuki nr 1 (1/1991)